De rechtspraak is verkalkt
De rechtspraak raakt steeds verder verstrikt in interpretaties van wetten en in jurisprudentie. Dit leidt tot verkalking van het systeem. Als ik hoogleraar strafrecht was geweest, zou deze bewering nieuws zijn, maar nu is het alleen maar een ongerust gevoel van een gewone burger. Volgens mij toch eveneens belangrijk voor het vertrouwen in de rechtsstaat.
Anne Faber
Neem het actuele voorbeeld van de man die is gearresteerd in verband met de verdwijning van Anne Faber. In het verleden is hij veroordeeld wegens zware geweldsmisdrijven en de verkrachting van twee tieners. De rechter vermoedde dat deze man niet helemaal jofel in zijn hoofd was en wilde dat hij werd onderzocht door het Pieter Baan Centrum. Dit weigerde hij. Zo voorkwam hij TBS.
De rechter legde hem 16 jaar gevangenisstraf op. De straf valt hoger uit als iemand weigert mee te werken aan psychiatrisch onderzoek.
Lagere straf
In hoger beroep kreeg hij een lagere straf: 11 jaar. Deze rechters baseerden hun uitspraak op de straffen die werden gegeven in vergelijkbare zaken. Er zijn blijkbaar aanvullende afspraken (naast de maxima die in de wet zijn vastgelegd) hoeveel straf een verdachte hooguit voor zijn kiezen mag krijgen. Dit zal zijn ingesteld om te voorkomen dat je bij de ene rechtbank voor eenzelfde feit levenslang krijgt en bij de andere een taakstraf (ik chargeer).
Daarnaast is er nog de merkwaardige regel dat een verdachte bij goed gedrag na het uitzitten van tweederde van zijn straf de gevangenispoort uit mag. Het nieuwe kabinet gaat deze regel afschaffen. Eerder genoemde verdachte had tweederde van zijn straf uitgezeten en doorliep in een speciale kliniek een traject dat hem moest voorbereiden op terugkeer in de maatschappij. Hij had inmiddels veel vrijheden. De Telegraaf suggereert dat dit mede kwam doordat hij seksuele relaties had binnen de instelling, onder andere met een begeleidster. Een ietwat doorgeslagen interpretatie van ‘voorbereiding op terugkeer in de maatschappij.’
Gevaar op vrije voeten
Maar los daarvan, de juridische gang van zaken illustreert de systeemverkalking in de praktijk. De verdachte weigert onderzoek en dus eventueel ook behandeling. Hij krijgt een hogere straf om toch de maatschappij tegen hem te beschermen.
Een hogere rechter verlaagt die straf om deze in overeenstemming te brengen met de gangbare straffen. Weg ‘weigerboete’. Eén nul voor de veroordeelde: hij is al éénderde van zijn oorspronkelijke straf kwijt en ontloopt TBS. Hij wordt nog steeds niet onderzocht en behandeld. Na het uitzitten van tweederde van de nieuwe straf mag hij naar buiten. Twee nul voor de veroordeelde. Negen jaar eerder dan oorspronkelijk de bedoeling was is deze man weer op vrije voeten. Onbehandeld. Hij is nog steeds een gevaar voor de samenleving. Want hij had nergens spijt van en was zelfs trots op die verkrachtingen.
Het lijkt er sterk op dat hij Anne Faber heeft vermoord. Is ‘het systeem’ hier medeschuldig aan? Ik vrees van wel.
(Disclaimer: Alle genoemde feiten zijn ontleend aan berichten in de media. De juistheid is daarmee niet geheel gegarandeerd).
Update, dezelfde dag: Het lichaam van Anne Faber is gevonden in een natuurgebied bij Zeewolde. Een tragedie die niemand zou mogen overkomen. Het rechtssysteem had haar moeten beschermen tegen de psychopaat die haar vermoordde. Het systeem heeft gefaald. Ik ben geschokt en kwaad.
Update 14 oktober 2017: De rechter die de verdachte een lagere straf gaf, zonder tbs, is Rinus Otte. Hij schreef nota bene in 2010 zélf een boek over de verziekte cultuur binnen de rechtspraak. Een onthullend artikel daarover in de NRC destijds.
Laatste bewerking:
Laatste revisie op 2 januari 2019.
Arnoud Hugo
Schrijft op Arnoud Hugo en Amsterdam Centraal. Vader ZKKH. Wanneer tijd over: schrijven, muziek, voorlezen, redactie Amsterdam Centraal.
7 Reacties
JOHNN
Advocaten adviseren regelmatig aan gestoorde cliënten met bewezen afschuwelijke daden op hun kerfstok om niet mee te werken aan TBS. Omdat een afgemeten straf met korting overzichtelijk is en een kruisje op de kalender van in vrijheidstelling oplevert. TBS is onbepaald en kan in vele gevallen een veel langere vrijheidsbeperking opleveren. IN HET BELANG van de gestoorde delinquent adviseert dus de advocaat niet mee te werken: dan kom je het snelst weer vrij. De advocaat handelt zo NIET IN HET BELANG van mogelijke toekomstige onschuldige slachtoffers. Ik vraag me af hoe het gesteld is met het MOREEL KOMPAS van zulke advocaten. Ik pleit voor rechters, zeker hoger beroepsrechters, om zulke adviezen van advocaten te verwerpen en de delinquenten die voor ieder zichtbaar kierewiet zijn dwangverpleging voor onbepaalde tijd op te leggen. De twee eerdere slachtoffers van deze dader liepen al met doodsangst rond toen bekend werd dat hun verkrachter in vrijheid werd gesteld. Na dit vreselijke drama is er weinig fantasie voor nodig om je hun huidige toestand voor te stellen. Als ik zo’n advocaat was zou ik geen nacht meer rustig slapen. .
Henk van S tot S
Deze gestoorde persoon weigerde psychische hulp/onderzoek.
Ik vind dat gestoorde mensen gewoon TBS moeten.
Volgens sommige rechtsgeleerde kan dat zelf met de huidige wetgeving.
Mocht dat eventueel toch niet mogelijk zijn, dan moet de wet m.i. alsnog direct worden aangepast.
De problemen liggen trouwens niet alleen bij het niet willen meewerken van een verdachte.
Het hele systeem rammelt:
De moordenaar van Els Borst wilde geholpen worden, meldde zich en werd vervolgens het bos ingestuurd.
JOHNN
Wat moet je nog zeggen? Martelen mag niet in onze beschaafde maatschappij, daarin verschillen we van de opvattingen van bv. geradicaliseerde criminele moslims van IS. Maar honderden professionals en evenzovele goedwillende brave burgers zijn wekenlang in touw geweest met zoeken, eerst op de verkeerde plaatsen. De moeder van de brave zoon heeft hem haar auto geleend in de eerste vermissingsdagen (voor het verplaatsen van het lijk) maar gaf geen kik. Als zijn moeder dacht het beste te doen door hem (voorlopig) te beschermen, kan ik heel misschien nog een verzachtende omstandigheid bedenken. Zij heeft immers het monster (onbedoeld) gebaard. Een monster dat voorlopige invrijheidstelling kreeg om zijn pik achterna te lopen. Maar de vermoedelijke (juridische taal) dader een klein beetje martelen had ons de oplossing weken eerder kunnen geven. Daar wordt Anne Faber niet meer levend mee. Maar de martelende onzekerheid van haar ouders en vriend was iets sneller beëindigd. Verder wil ik hier niets over zeggen waarvan ik later spijt kan krijgen.
Arnoud Hugo
@John: dat zijn moeder hem haar auto leende is mij niet bekend. Misschien wist ze nergens van. Ook voor haar zal het een tragedie zijn. Wat hier werkelijk heeft gefaald is het systeem: van rechter tot forensische kliniek. Ik ben werkelijk diep geschokt over deze gebeurtenissen. Arme Anne.
JOHNN
Jawel over het voortraject zijn we het eens, Arnoud. Maar wat mij het meest aangrijpt zijn die zijden handschoentjes waarmee daders worden ”aangepakt’, tegenover het verdriet dat nabestaanden is aangedaan. Terugkeertraject was begonnen, Hen werden ”seksuele diensten” aangeboden om het ”normale leven” ontspannen tegemoet te gaan. Nog niet eens afgerond en de volgende afschuwelijke daad is alweer gepleegd. Dergelijke figuren totaal zonder compassie zijn wandelende explosieven die op springen staan. Idioot dat die forensische psychiaters niet in staat zijn dat te herkennen. Stelt me niet gerust over de duizenden proefverlof situaties Maar dan die 2 weken narigheid en gigantische belasting van de gemeenschap. terwijl hij al tien dagen in de kijker was. Zulke monsters krijg je met ”gesprekstechniek” niet aan het praten.Die moet je een beetje helpen. Zodat het hele verhaal er bij de eerste gerede verdenking er rap uit komt.
Arnoud Hugo
Ik begrijp je woede. Ik ben ook kwaad. Omdat het systeem op zoveel punten lijkt te falen, lamlendig te werk gaat, soms ronduit amateuristisch. Een aantal rechters lijkt soms regelrecht wereldvreemd. Ik heb er eerder over geschreven. Vanuit de emotie zou je een dader als deze het liefst bij de ballen ophangen, maar het is nu juist onze rechtsstaat die deze emoties in goede banen moet leiden. Maar dan moet het wel goed en professioneel gebeuren! Anders verliest het systeem zijn geloofwaardigheid. Nu al ontstaat dikwijls de situatie dat ik het van harte eens ben met populistische uitroepen op dit gebied.
JOHNN
Woede is ook verdriet. Het kan een uitlaatklep zijn voor onherroepelijke dingen die je machteloosheid niet accepteren kan maar toch moet. Bij zulke gevallen schaam ik me vaak om een man te zijn.