Ik ben geloof ik toch een racistische witte man
Ik hoop dat we in 2018 met z’n allen een frisse start kunnen maken. Dat we verschoond blijven van discussies waarin we elkaar tot op de vierkante millimeter de maat nemen.
Dat fenomeen nam vorig jaar pathologische proporties aan. Bij de genderdiscussie, bij de Zwarte Piet-discussie, bij de #metoo-discussie, bij de slavernij- en racismediscussie.
De belangengroepen betrokken hun stellingen, het eigen gelijk werd minutieus afgekaderd en iedereen die met zijn mening ook maar enigszins buiten de lijntjes stapte werd genadeloos verketterd of streng terechtgewezen. We zijn het nog niet verleerd, die remonstrantse scherpslijperij van de rekkelijken en preciezen.
Je deed het nooit goed
Het meest heb ik denk ik geleden onder het racismedebat. Daarin kon ik het volgens mij als argeloze deelnemer nóóit goed doen. Vooral niet als ‘witte man’. Terzijde: ik was ineens niet meer blank, maar wit.
Wanneer ik mij het ‘Zwarte Piet-probleem’ liet uitleggen door Arjen Lübach, was dat geheel fout. Ik geloof dat het racistisch was dat ik het mij als witte man liet uitleggen door een andere witte man. Een zwarte man zou mij niet hebben overtuigd en dat was een bewijs van mijn ingebakken ‘white supremacy’.
Medeschuldig
Ik meende ook op te merken dat ik een erfschuld had, medeschuldig was aan de slavernij. Als blanke witte Nederlander. Voor zover ik mijn stamboom heb kunnen uitvogelen waren mijn voorvaderen allemaal arme, eenvoudige Friese boerenlullen die nog nooit van de slavernij hadden gehoord (behalve dat ze zelf loonslaven waren). Ik liet de verantwoordelijkheid voor de slavernij dus waar hij hoort: bij ondermeer de Amsterdamse regenten en kooplieden van de West-Indische en Oost-Indische compagnieën, die er schatrijk mee werden. Bij de kolonialen met hun plantages. De enige die de erfschuld van het slavernijverleden kan dragen is de Nederlandse staat, als erfopvolger van de misdadigers uit het verleden. Een individuele burger kan er weinig mee.
Gloria Wekker
Althans, dat dácht ik. Totdat ik het verhaal van Gloria Wekker las. Zij laat zien dat de Nederlandse maatschappij nog steeds is gebaseerd op ons koloniale verleden, de ‘witte superioriteit’, tot in al zijn instituties.
Ik kan als individuele burger dan wel dénken dat ik niets te maken heb met het slavernijverleden, maar ik ben geïndoctrineerd door mijn eigen geschiedenis, mijn eigen onderwijs, mijn eigen cultuur.
Ik kan mezelf niet racistisch vinden, maar onbewust vind ik mezelf superieur aan de Surinamer, de Antilliaan, de Marokkaan en de Turk.
Niets menselijks is mij dus vreemd, alleen vergt het andere ogen om mezelf daarvan bewust te maken.
Verguisd
Gloria Wekker wordt in heel wat discussies verguisd. Dat is jammer. Ik hoef mezelf niet schuldig te voelen over het slavernijverleden. Maar er is veel te leren over hoe mijn manier van denken is beïnvloed door de context waarin ik ben opgegroeid. Ik vind dat besef een verrijking.
Ergerlijk
Het is alleen zo ergerlijk dat er in zo’n discussie tegenwoordig altijd ‘preciezen’ zijn die mijn gedachten minutieus navlooien op afwijkingen van het ‘juiste evangelie’, ja, welhaast met vertoon van ‘witte superioriteit’.
Ik hoef mijn inzichten helemaal niet precies op maat te hebben! Een globaal besef van het goede is voldoende. En o ja: laten we ons eigen racismedebat voeren, niet het Amerikaanse.
Afbeelding: Pixabay.
Laatst bewerkt: .
Laatste revisie op 2 januari 2019.
Arnoud Hugo
Schrijft op Arnoud Hugo en Amsterdam Centraal. Vader ZKKH. Wanneer tijd over: schrijven, muziek, voorlezen, redactie Amsterdam Centraal.
14 Reacties
Henk van S tot S
Wat bezijden het onderwerp.
Heden ten dage is er sprake van een hier niet genoemde vorm van slavernij, t.w.:
Mensen die zich het apezuur werken, om na veel werkuren en soms meerdere baantje, nog niet of nauwelijks kunnen rondkomen.
Hoe dit precies kan/zit, moet men vragen aan de politici en bazen van de bedrijven, die met stropdas en mooie (door kinderarbeid verkregen) overhemden profiteren van andermans geploeter.
Dwarsbongel
Misschien moeten we wel zeggen dat we gewoon roze mannen zijn, dat komt dichter bij de waarneembare kleur. En bij de varkens, en dat zijn ook intelligente dieren, maar die hebben een beperkt vermogen tot communicatie, en dus minder punten van discussie en ruzie…
Mart
Mijn Friesche voorvaderen wisten wel van slavernij en hebben de slavernij door de Romeinen en de tijden dan lijfeigenen en slaven moesten vechten in de legioenen van de Romeinen of in de Arena’s tegen gladiatoren of wilde beesten dus wel meegemaakt. Mijn Friesche voorvaderen hebben ook moeten strijden tegen de bezetters, moordenaars en plunderaars zoals de Vikings die ook slaven namen, of tegen de Francken of de Saksen. Dat is waarom de gemiddelde Fries en later de Nederlander niets heeft en niets moet hebben van dergelijke fratsen als slavernij en rasongelijkheid of suprioriteit van welk ander ras of volk dan ook. Zwarte Piet laten uitleggen door een andere blanke man daar is niets mis mee en ook logisch. Welke Afrikaan kent immers de Europese geschiedenis van de zwarte duivelse creaties die Wodan vergezelden en later met Sint Nicholaas mee kwamen …. en wat weet een figuur als Lubach nou van de Europese geschiedenis en de Zwarte creaties. Ik draag verder ook geen erf last mee van het koloniale verleden van de Nederlandse staat en de slaven vervoer en later handel door de VOC en WIC, dat was mee doen van hen aan iets dat al bestond, maar heeft niets te maken met mij als persoon of wie dan ook als Nederlander zijnde.
Arnoud Hugo
@Mart: Gaat jouw stamboom zo ver terug dat je zeker kunt zeggen dat jouw voorvaderen de dingen meemaakten die jij beschrijft? Ik waag dit toch voorzichtig te betwijfelen. Mijn Friese voorouders kan ik niet verder terugvinden dan tot iets voorbij de tijd van Napoleon, en dat is ook wel logisch. De kans is veel groter dat je voorouders heel ergens anders vandaan komen. Zoiets is alleen met DNA-analyse enigszins te bepalen.
Wat de slavernij betreft kun je in Wikipedia lezen dat de Friezen indertijd ook zelf aan slavenhandel deden. Klik maar op de link in het stuk.
JOHNN
Gloria Wekker is als de slecht behandelde hond, die een nieuwe goedwillende baas gaat bijten omdat de frustratie over zijn verleden nog afgereageerd moet worden. Een heel mensenleven in dienst van de verongelijktheid. Daarin lijkt ze op Simons. Vraag ik mij soms af, waarom Wekker hoogleraar kon worden en mijn opa moest eindigen als kromgebogen wrak na een half mensenleven balen sjouwen uit de schepen naar de rijstpellerij? Ik heb een bijzondere vriendschapsrelatie gehad met een Creoolse die in de grote golf na de onafhankelijkheid naar de Bijlmer kwam waar een hele futuristische woonwijk te wachten lag om geconfisqueerd te worden. Je kon die mensen toch niet in de kou op straat laten staan? Ze studeerde af op de UvA en werkte als arts. Ik vond niet dat ze dankbaar moest zijn voor de kansen, ze had er hard voor gewerkt. Maar ik vond ook niet dat ik op de knieën moest om voortdurend ”mea culpa” te roepen omdat ik de pech heb als een witte man geboren te zijn, dus schuldig ben aan kolonialistisch leed van hier tot Tokio. Daar gaat zelfs de beste wil aan kapot. Terwijl de verschillende bevolkingsgroepen in Suriname en welk ander ex-kolonialistisch land dan ook tot de nek in de rassendiscriminatie zitten. Mensen die de ander voortdurend de les lezen krijgen veel ruggen te zien. Mensen als Wekker en Simons krijgen dat ook in Suriname wanneer ze stoppen alleen op de witte mannen te schieten, maar ook kritiek gaan richten op de eigen gelederen.
Arnoud Hugo
Het gaat er bij Gloria Wekker niet om dat we ons schuldig voelen, maar dat we ons bewust zijn van het feit dat onze hele witte cultuur en onze instituties nog zijn gebaseerd op de superioriteit van het koloniale verleden. Dat maakt dat anders gekleurde mensen bij voorbaat op achterstand staan. Lees dat interview met haar in VN, dat verduidelijkt veel.
JOHNN
Dat ben ik dus niet met jou eens Arnoud. Er zijn altijd mensen die bij voorbaat op achterstand staan. Dat waren mensen als mijn opa die karig betaald werd als er veel te sjouwen viel, en niet betaald als er geen schip voor de wal lag. Mensen zoals mijn vader die hard werken moest om ”op te klimmen” maar prompt ontslagen werd toen de jaren 30 crisis uitbrak. Dat is de regentenmaatschappij die nog altijd doorwerkt in Raad van State, Commissariaten, Burgemeesterschap en Koningshuis, aangevuld met de Nouveaux Riche van de moderne tijd. De onderliggenden staan op achterstand hoe wit (of zwart) ze ook zijn. Het interview bekeert mij niet. Gloria Wekker gaat uit van de onschuld van de gekleurde mens en de verdorvenheid van de witte en zo simpel zit de wereld echt niet in elkaar. Kijk eens wat gekleurde mensen elkaar aandoen! En de witte ex-koloniaal moet zo vaak terugkomen om de vechtenden uit elkaar te slaan. Met het risico later opnieuw ter verantwoording geroepen worden om wat daarbij fout ging…
JOHNN
Natuurlijk heb ik gepensioneerd hoogleraar Wekker in VN gelezen. Zij maakt op mij een andere indruk dan op jou. Dat moeten we allebei aanvaarden. Dat onze conclusies verschillend zijn terwijl we toch over dezelfde informatie beschikken. Ik vind het anti-slavernij monument een prima gedenkteken van het verleden, ook sta ik achter de ”zwarte bladzijden” in het Scheepvaartmuseum. Maar daarmee is het onderwerp wel voldoende in evenwicht gebracht. Slavenhandel is zo oud als de mensheid. In Afrika zowel als waar dan ook, Bedreven door mensen van alle kleuren van de regenboog. De drammende nadruk op een periode in de geschiedenis waarin de zeven provinciën veel koloniaal gebied bezat is onevenredig groot en lijkt als een pars pro toto te worden. Hoog opgeleide verre afstammelingen van bevrijde slaven hebben geluk gehad tegenover de onnozelen die bij de dag leven om figuren als Desi Bouterse toe te juichen. Het wordt knap vervelend om voortdurend op een verleden te worden bekritiseerd zonder persoonlijke aanleiding. Als mensheid is ieder even schuldig. Het meest de lieden die handelen in vluchtelingen. Vandaag!
ximaar
Ik ben het vooral eens met de laatste zin. In NL weet ik er niet van dat in het OV aparte plekken waren voor anders gekleurden.
In elk geval is de pedo-discussie behoorlijk geluwd, die kunnen weer hun gang gaan. :-/
In de USA worden de ‘Indianen’ nog meer gediscrimineerd, net als hier de ‘zigeuners’. Daar hoor je dan weer minder over.
Arnoud Hugo
Die laatste zin was nu niet direct de essentie van mijn betoog, maar goed. 😉 Lees in elk geval eens het interview met Gloria Wekker in VN waarnaar ik verwijs. Toch wel verhelderend.
hitje
een schande noem ik haar boek, net zoals het boek fitte mensen van anna stein
Arnoud Hugo
@hitje: Heb je dat boek van Gloria dan gelezen? De meeste mensen namelijk niet. En van dat boek van Anna Stein heb ik nog nooit gehoord. Gaat dat ook over racisme?
Hitje
Het heet eigenlijk Hallo witte mensen
Deze juf noemt zich Nzume, beiden bij Bij1, ontzettend vooringenomen
JOHNN
Ik heb diezelfde associatie vwb de slotzin. Mag steeds beweerd worden dat de Amerikanen de slavernij veel eerder afschaften dan de Hollanders in Suriname – het plaatje is pas compleet als je erbij vermeldt dat het,, als het de zuidelijke staten betreft, best had mogen voortduren. En dat er tot ver in de 20e eeuw nog een actieve Ku-Klux-Klan terreur zaaide onder de zwarte bevolking. Dat Trump tot op vandaag de reservaten van de Indianen aanrandt om gewin voor de fossiele winstmakers.
Als je alleen al ziet hoe politieoptreden in de VS van discriminatie overloopt, trek je wel een conclusie over de kritiek op onze blackface die vanuit die kant komt. Zo Bijbelvast toch? De witte Amerikaase mannen (en vrouwen). De splinter en de balk.