Wat moeten wij met duikboten?

Wat moeten wij met duikboten? Dit dacht ik toen ik de berichtgeving las over de voorgenomen aanschaf van maar liefst vier (4!) dure duikboten bij de Franse werf Naval. Ze kosten bij elkaar vier tot zes miljard euro. Op basis van ervaringen uit het verleden kunnen we ervan uitgaan dat dit dus uitdraait op tien miljard.
De eerste twee onderzeeërs moeten binnen 10 jaar geleverd worden.
Tien jaar??? Tegen die tijd zijn we allang ingelijfd bij de Russische Federatie! Rusland heeft overigens 67 onderzeeboten, dus ze weten nu al dat Nederland daar niets substantieels tegenover gaat stellen.
Die bouw moet sneller kunnen. Natuurlijk zijn moderne duikboten ingewikkelder, maar tijdens de eerste en Tweede Wereldoorlog produceerden de Duitsers in enkele jaren duizenden (!) onderzeeërs, de beruchte U-boten. Voor die tijd waren die eveneens technisch geavanceerd en je zou kunnen stellen dat de bouw dus naar verhouding een vergelijkbare inspanning vergde.
Dan zijn twee duikboten in tien jaar natuurlijk een lachertje. Zeker als je bedenkt dat dergelijke klussen altijd uitlopen. Daarnaast duurt de opleiding van de bemanningen waarschijnlijk ook nog eens tien jaar en zijn de onderzeeërs alweer aan vervanging toe.

Een schande

Een schande trouwens dat we het niet zelf doen: de eerste gedocumenteerde duikboot werd nota bene uitgevonden door de Nederlander Cornelis Drebbel (1572 – 1633) in het begin van de 17e eeuw. Hij bouwde een prototype dat werd gebruikt voor onderwaterverkenning in de Theems in Londen.

Als stuurman aan de wal en zelfbenoemd maritiem deskundoloog zie ik meer heil in een paar honderd mini-duikbootjes, die als wespenzwermen de vijand kunnen treiteren. Die waren er in de Tweede Wereldoorlog ook. Er zat één mannetje in dat stiekem een haven kon binnenvaren en daar schepen kon torpederen.
Toevallig staat er al tientallen jaren nog zo’n mini-duikboot op het erf van een bedrijf aan de Sloterweg in Amsterdam. Hulde aan dat bedrijf, dat dit maritiem erfgoed zoveel jaren in stand heeft gehouden.

Duikboot aan de Sloterweg, Amsterdam
© Arnoud Hugo

Ongelukken

In de huidige tijd plegen duikboten niet zozeer verloren te gaan door oorlogsgeweld, maar eerder door tragische ongevallen naar aanleiding van technische mankementen en menselijke fouten. Zo herinneren wij ons nog de ondergang van de Russische atoomonderzeeër Koersk in het jaar 2000. Alle bemanningsleden kwamen om. Saillant detail in dit verband: deze mega-onderzeeër werd gebouwd in twee jaar tijd, tussen 1992 en 1994. Maar ja, misschien lag daar dan wel de oorzaak van de ondergang.
In 2021 verging de Indonesische onderzeeër KRI-Nanggala 402. Eveneens geen overlevenden. In 2013 ontplofte een Indiase onderzeeër al op de werf.

Wat kunnen we ermee?

En wat kunnen we nu met die nieuwe onderzeeërs? De boten kunnen kruisvluchtwapens afvuren, inlichtingen verzamelen, analyseren en delen. Kortom, schieten en spioneren. Ik vind het vaag. Het verzamelen van inlichtingen, analyseren en delen kan mijn iPhone ook en het gebeurt al op grote schaal via internet. Maar uiteraard kan dit worden afgedaan als een stomme opmerking. Inlichtingen die onder water worden verzameld zijn namelijk… eh… ja, veel duurder! En dus belangrijker. Waardevoller!

Geen verstand van

Ik heb er allemaal geen verstand van, dat merkt u wel. Maar bedenk daarbij, dat de huidige staatssecretaris van Defensie, Christophe van der Maat (VVD), op dit gebied waarschijnlijk weinig méér bagage meebrengt. In mijn ogen is hij typisch weer zo’n bestuurder die meedraait in de baantjescarrousel van de VVD en van het ene klusje naar het andere zwalkt. Ik schat in dat hij bijna net zo weinig verstand heeft van duikboten als ik. Hij mag denk ik wel zijn handtekening zetten onder het contract waarmee we zes miljard aan marine-speelgoed uitgeven.
Heeft de staatssecretaris trouwens überhaupt de legendarische film Das Boot gezien? Waarschijnlijk niet. De film is uit 1981. Christophe is van 1980 en zat toen nog in zijn Pampertje te plassen.
Maar het is een absolute aanrader. Na zo’n film ga je meteen nadenken over de Arbeidsomstandighedenwet en hoe je die van toepassing moet verklaren op duikbootpersoneel.

Voor mij blijft de vraag overeind: wat moeten wij met die duikboten na het uit elkaar vallen van onze overgebleven voorraad Walrus-duikboten (2)? Misschien zijn ze handig tegen de tijd dat Nederland onder water staat ten gevolge van de klimaatcrisis.
Of we hadden die zes miljard kunnen besteden aan het reinigen van ons sterk vervuilde oppervlaktewater.
O, ander potje…

Kapitein Nemo bouwde zijn duikboot in zijn eentje.

Laatste revisie op 22 maart 2024.