Even een ouwelullenverhaaltje. Afgelopen week overleed de Duitse orkestleider James Last. De koning van de wir sind immer glücklich und froh-muziek. Ik durf het hier niet goed te bekennen: de eerste plaat die ik ooit kocht was van James Last. Het was jeugdige naïviteit, laat ik het daar op houden. Een mooi moment om af te rekenen met deze ‘guilty pleasure’ van weleer.
Als tienerjongen ging ik altijd naar de Firato in de Amsterdamse Rai. Het was een tentoonstelling over audio-, televisie- en (later) video-apparatuur die elke twee jaar werd gehouden. Samen met een vriend struinde ik systematisch en likkebaardend langs al het moois dat voor ons toen nog totaal onbereikbaar was.
In 1967 zag ik er voor het eerst kleurentelevisie. Ook hoorde ik er voor het eerst stereo.
Een openbaring!
Op een stand van platenspelers kon je grammofoonplaten beluisteren. De plaat die op de Dual-draaitafel lag was ‘Trumpet a Gogo’ van James Last. Trompetmuziek in swingend tempo. En in stereo. Op de koptelefoon. Ik wist niet wat ik hoorde. Wat een prachtig geluid! Een openbaring! De plaat was namelijk ook nog eens goed geproduceerd.
In die tijd was het nog helemaal niet vanzelfsprekend dat een langspeelplaat (tegenwoordig hip aangeduid met ‘vinyl’) was uitgevoerd in stereo. Zo bestond er van de Beatles LP ‘Help’ zowel een mono als een stereo uitvoering.
Ronette
Het duurde nog een tijdje voordat ik zelf een platenspeler (‘pick-up’) had. Bij de buurman lag er eentje in de berging te verstoffen. Ik vroeg of ik hem mocht hebben. Dat mocht, want hij was toch stuk. Er zat alleen een draadje los zag ik al gauw, dus toen ik dat eenmaal had vastgesoldeerd had ik een gratis platenspeler. Hij was uitgerust met een mono-element. Ik kocht van mijn zakgeld een stereo element, merk Ronette. De pret kon beginnen.
Op klompen
De eerste plaat die ik kocht was natuurlijk ‘Trumpet a Gogo’. Ik kende die hele James Last niet. Ik wist niet dat het een onmodieuze Duitser was. Voor mijn generatie dan. Ik wist niet dat ik het eigenlijk kötmusik hoorde te vinden, ik wist niet dat het later not done zou worden om platen van James Last te kopen. Ik kreeg dat pas door toen mijn vader een paar jaar later ‘James Last op Klompen’ aanschafte. Dat vond hij geweldig. Ik wist niet hoe gauw ik ’Trumpet a gogo’ achterin mijn platenkast moest verstoppen, die inmiddels gedomineerd werd door platen van The Cream, Iron Butterfly, Crossby Stills Nash en The Beatles. Daar kon je tenminste mee voor de dag komen.
James Last ben ik toch nog een beetje dank verschuldigd. Voor de stereo.
Laatste revisie op 6 februari 2019.
@Henk van S tot S: dank voor de tip, mooie site, jammer dat je met zijn vijven moet zijn om te bezoeken.
Over ‘ouwe lullen verhaaltje’ gesproken. Mijn eerste plaat was nog geen LP, maar 78 toeren groot formaat, bakeliet en breekbaar. Ik kocht hem als cadeau voor mijn moeder, groot opera en operette liefhebster. Er stond de hele ouverture van de opera Norma op. Niet bij stilgestaan dat we geen platenspeler hadden, misschien ingegeven door de hoop dat er een zou worden aangeschaft?… Later bouwde ik zelf een platenspeler met een fietsdynamo als motor, gevoed door een PSA, De arm van aluminium breinaalden en een element gekocht bij Aurora, inderdaad: Ronette.
Nadeel van die dynamo was dat je hem steeds met de hand moest starten, maar verder speelde het ding prima.
Favorieten in die tijd? DSC Band (Dutch Swing College) van Peter Schilperoort, en Satchmo (Louis Armstrong) natuurlijk.
Vandaar dat getik in die ouwe platen. Dat waren natuurlijk de breinaalden! 😉 Overigens een zeer opmerkelijk staaltje huisvlijt van je, mag ik wel zeggen.
Ja joh, die breinaalden waren van aluminium dus erg licht, daar kon je het element met elastiekband tussen klemmen. 😉 Een plateau van triplex verzwaard met ijzerplaat en beplakt met een fluwelen lap. In de rand moest een groef geslepen dan kon je de dynamo met een stuk ventielslang laten aandrijven, een effectieve manier om de enigszins schokkerige loop van de dynamo op te vangen. Ja jammer dat zulke jeugdhuisvkijt nooit bewaard bleef.Zodra je geld had voor het echte werk kieperde je de hele boel in de afvalbak. Kristalradio’s heb ik ook nog in elkaar geflanst, daar moest een heel lang antenne aan om genoeg geluidssterkte te krijgen. Nostalgie. Technische ondersteuning vonden we in het blad Radiobulletin.
Mocht je tijd over hebben.
http://www.grammofoonmuseum.nl/#/home
Alleen op afspraak.
De hele sfeer van dit verhaal doet me terugdenken aan de boeken van Leonard de Vries, een schrijver van jongensboeken met technische onderwerpen. Erg leuk indertijd. Ik moest diep in mijn geheugen graven hoe hij heette, maar nu weet ik het weer.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Leonard_de_Vries
@Arnoud, ja Leonard de Vries kan ik me ook nog wel herinneren uit de jaren 50, avontuurlijke inslag van die man sprak aan. Maar mijn interesse ging al gauw naar de actief technische kant. Ben even gaan googelen op Radio Bulletin, de Bijbel voor de pre-tv amateurs in die tijd.
Vond nu op het web een echte verzamelaar, dhr. Beugels, moet heel bejaard zijn nu. De Merknaam Amroh borrelde op uit mijn stoffig geheuigen, via blaadjes als De Muiderkring verkochten die zelfbouw onderdelen via een lijst van winkeliers, Aurora was daar een van, https://members.home.nl/h.beugels/Net/Muiderkring.htm Nooit geweten dat Amroh stond voor American Radio Home! Radio Bulletin was vooral om de verkoop van Amroh onderdelen te verkopen.
In dat blad stond al een compleet schema voor zelfbouw van platenspelers, ook audio-versterkers en buizen-ontvangers met bestellijsten. Maar die onderdelen waren voor ons (met twee kwartjes tot een gulden zakgeld) veel te duur, spoelen wikkelden we zelf, afstemcondensatoren kwamen uit de handel in sloopdelen. Losse nummers van RB kostten 40 ct herinner ik me, ze gingen dus van hand tot hand…
Een aantal jaren eerder was het misscien Bert Kaempfert geweest.
Was toen erg populair met swingig safari e.d.
https://www.youtube.com/watch?v=f1Q4LvipySM
Toen ik zelf mijn eerste pick-up kocht, kreeg ik een L.P. van Respighi mee om de kwaliteit van het apparaat in de winkel te kunnen testen.
Daar stond het geluid van een nachtegaal op zoals in onderstaande opnamen, kort na 6.00 minuten
https://www.youtube.com/watch?v=4woDFrIp5lI
Als contrast kocht ik samen met de pick-up een plaat van John Lee Hooker 😉