Deel van Nederland snapt er niks van

Een groot deel van de Nederlandse bevolking snapt volgens mij maar weinig van de maatschappij waarin wij leven. Dat komt door laaggeletterdheid, een gebrek aan vaardigheden, opleiding en/of intellectuele capaciteiten. Naar mijn indruk is de overheid zich daar dikwijls te weinig van bewust.

Zo zijn er in Nederland 1,3 miljoen mensen tussen de 16 en 65 jaar die niet of nauwelijks kunnen lezen en schrijven. Dat heet ‘laaggeletterd’ tegenwoordig. De uitvinder van dit woord is volgens mij ook niet al te fris, maar dit terzijde.
Een deel van deze groep is zelfs volslagen analfabeet.

Ter bestrijding van dit probleem richtte prinses Laurentien indertijd de Stichting Lezen en Schrijven op. Een goed initiatief, maar of het allemaal veel zoden aan de dijk zet waag ik te betwijfelen. De laaggeletterdheid neemt namelijk toe.

Verleiding

De verleiding is groot om de laaggeletterdheid onder de bevolking toe te schrijven aan de instroom van analfabete allochtonen, maar daar klopt niks van. Vijfenzestig procent van de laaggeletterden is namelijk autochtoon.
Het gekke is dat je mag aannemen dat al die mensen minstens basisonderwijs hebben doorlopen. Daar is blijkbaar iets op ruime schaal fout gegaan.
Saillant detail: toch nog twee procent van de laaggeletterden heeft een HBO/VWO opleiding genoten. Hoe ze hem dat geflikt hebben is mij een raadsel, maar ik vind het razend knap.

Taalgebruik

Wanneer je kijkt naar het taalgebruik van overheden en bijvoorbeeld de belastingdienst, kun je alleen maar concluderen dat de informatie bij een belangrijk deel van de bevolking helemaal niet aankomt. Feitelijk staan deze mensen buiten de maatschappij.
Als gevolg daarvan ontstaan er problemen als huurachterstand, onbetaalde ziektekostenverzekeringen, boetes wegens achterstallige betalingen en het niet kunnen profiteren van toeslagen. Laaggeletterden lezen bovendien geen bijsluiters, gebruiksaanwijzingen, contracten en polissen. Laat staan de kleine lettertjes.
Het digitale tijdperk gaat eveneens grotendeels aan deze mensen voorbij. Terwijl de overheid en bedrijfsleven er juist op inzetten om steeds meer correspondentie met de burger of de klant digitaal af te wikkelen.

Niet te volgen

Tel daarbij op dat ongeveer één derde van de bevolking door verschillende oorzaken niet zoveel opleiding heeft genoten (waaronder die laaggeletterdheid) en je beseft dat een heleboel belangrijke informatie (kennis is macht) volslagen langs miljoenen mensen heen gaat. Je hebt het dan over zaken als politiek, bureaucratie, analyse van het nieuws, financiële zaken en ict.

Dat leidt tot de gevolgtrekking dat pakweg één derde van de mensen het allemaal niet zo best kan volgen. Of helemaal niet eigenlijk. Dom van de ongetwijfeld hoogopgeleide overheid om daar niets aan te doen.

Cijfers: CBS, Stichting Lezen en Schrijven.

Laatste revisie op 17 april 2020.