We moeten wissels om gaan zetten – In Trouw stond een mooi opinie-artikel van crisisverpleegkundige en epidemioloog Bauke Koekkoek. Hij schrijft over het dilemma tussen gezondheid en een sterke economie. De strekking van zijn betoog is dat een sterk verzwakte economie óók veel levens kost, op de lange duur zelfs meer dan het corona-virus. Vooral omdat een zwakke economie mensen in armoede stort, daarmee de gezondheid afneemt (daartussen bestaat een relatie), de kwaliteit van allerlei voorzieningen terugloopt (waaronder dus de medische). Dit zal absoluut ook vele levens kosten.
Hij heeft daar een punt. Het verleden heeft geleerd dat een recessie leidt tot allerlei bezuinigingen op vitale onderdelen van de maatschappij, zoals ook met name de gezondheidszorg. Mede daardoor zitten we nu in de ellende.
Banken moesten worden gered en kregen daarvoor miljardensteun. Er werd bezuinigd op zorg, onderwijs, jongerenwerk. De banken betaalden na de crisis terug, maar dat leidde er bij mijn weten niet toe dat het teruggevloeide geld opnieuw werd geïnvesteerd in de kapotbezuinigde sectoren.
Koekkoek vindt dat keuzes in de zorg nu onontkoombaar zijn. Die keuzes zullen hard zijn in een verzwakte economie.
Wissels omzetten
Wat mij betreft is dit geschetste sombere toekomstbeeld allerminst denkbeeldig. Maar we zien het aankomen en kunnen ons beleid erop inrichten. Het zal wel een illusie blijken, maar een fundamenteel andere benadering van de economie is nodig. We moeten de wissels omzetten en daarbij ook ons consumentengedrag veranderen.
Kijk bijvoorbeeld eens naar de gigantische hoeveelheid nutteloze troep die tot dusver uit China werd geïmporteerd. Je hoeft maar in speelgoedwinkels, tuincentra en de Action rond te kijken om tot de conclusie te komen dat driekwart van de spullen volslagen overbodig en milieuvervuilend is. Dit mag niet langer een verdienmodel zijn, want het parasiteert op een samenleving.
Geen bonussen meer
Er circuleren al tal van opinies over hoe we het straks anders moeten doen. Allereerst moeten we de absurde grootschaligheid aanpakken. Het is niet nodig om hier voor de hele wereld varkensvlees te produceren. We hoeven niet voor een tientje naar Barcelona te vliegen. We hoeven ook niet elk jaar naar een ver werelddeel. Naar Brussel of Frankfurt hoeven we niet met het vliegtuig. Lelystad Airport hebben we helemaal niet nodig als je overbodige luchtvaart afschaft.
We moeten elektrisch gaan rijden, in plaats van in een dikke SUV.
De top van bedrijven en instellingen hoeft geen mega-salarissen te verdienen. Het is niet nodig om rijker te zijn dan een miljard (dat alleen al krijg je nooit op). Bonussen zijn volstrekt overbodig en alleen maar een perverse prikkel tot een graaicultuur.
Grote bedrijven behoeven niet meer geld te bezitten dan de hele economie van een klein land. En dan denken we natuurlijk aan Google, Apple en Amazon.
Vastgoedspeculanten die huizenprijzen en huren tot onbetaalbare niveaus opdrijven moeten we flink aanpakken. Dit kan niet langer zo. We moeten toe naar een meer maatschappijvriendelijk kapitalisme.
Het is helemaal niet nodig dat er in Nederland armoede bestaat, woningnood en dakloosheid.
Perverse ongelijkheid
U ziet, uit de losse pols lepel ik zomaar een flink aantal zaken op die de economie in de afgelopen decennia volkomen scheef en uit het verband hebben getrokken. Als je zulke dingen voorstaat, ben je in Amerika al gauw een communist en in Nederland toch al gauw een linkse rakker. Maar goed, dán maar links. Daar is niets mis mee, het is niet onoorbaar om te pleiten voor meer evenwicht en gelijkheid. De rijkste 10 procent van onze inwoners bezit 64 procent van het vermogen. Dit is een perverse ongelijkheid.
De invloed van multinationale bedrijven in Nederland moet worden beperkt. Nu hebben Unilever, Shell, Schiphol, KLM, ING en ABN een te grote vinger in de pap en opzichte van andere belangen. Hierdoor komen milieu en klimaat in de verdrukking. En juist op dat laatste punt moeten we radicaal gaan ‘omdenken’ (vreselijke woord).
Vloeken in de kerk
Waarom is het zo erg als we als samenleving collectief een stapje terug doen? Maar dan ook iederéén! Ik ben geen econoom, misschien vloek ik in de kerk, sla ik kolder uit, maar wat is er mis mee als we terug stappen naar het welvaartsniveau van -pak ‘m beet- het jaar 2000? Ik kan me niet herinneren dan we het toen zo slecht hadden. En dik kans natuurlijk dat dit gewoon ook gebeurt na de corona-crisis.
Laatste revisie op 2 oktober 2024.
Dat er iets gaat veranderen is zeker. Maar het kan ook wel eens erg beperkt zijn als ik zie dat ziekenhuismedewerkers net buiten het terrein de zoveelste sigaret opsteken en verder nog constant bezig gehouden worden door hun smartphone. Ik hoop wel dat het blijvend zal zijn dat hun functies beter gewaardeerd worden. Zelf vermoed ik dat thuiswerken voor een klein deel zal blijven en dat kan flink minder files en dus minder nieuw asflat opleveren. Elektrisch rijden doet daar niets aan. Thusiwerken of fietsen des te meer. De kans is ook groot dat er structureel iets aan overgewicht wordt gedaan, nu duidelijk is dat daar nu veel kosten aan kleven. Maar ik zie ook een verandering in de intensieve veehouderij komen. Het lijkt er steeds meer op dat de corona-ellende zich vooral in oost-Brabant blijft manifesteren, het gebied waar eerder Q-koorts huishield. Carnaval was leuk bedacht, maar waarom heeft Eindhoven daar veel minder last van?
Goed dat er mensen als Arnoud zijn die over het leven dat we met elkaar inrichten nadenken.
Zo zie ik twee economieën, een die nodig is omdat hij in onze levensbehoeften voorziet en een die overbodig is omdat hij dat niet doet.
De eerste economie komt met de coronacrisis vanzelf bovendrijven. De onnodige zakt weg. Dat geeft de schone lucht en weldadige rust waarin we nu vertoeven.
Laten we hopen dat de regering straks niet blindelings op het gaspedaal trapt en de onzin-economie weer als een tsunami over ons heenwalst.
Alvast een voorstel om de dreigende vlieggekte enigszins te beteugelen. Doe het vliegen op de bon. Iedere volwassene (gezin) mag voortaan nog maar 1x per jaar het klimaat verpesten door een vliegreis te maken.
Piet Disveld
Zaandam
Onnodige economie en onzin-economie, twee benamingen die passen op de kritiek op het rondpompen van snel vloeiend geld waarmee zaken worden gerealiseerd zonder blijvende waarde. Voorbeelden zijn budget-vliegreizen die hooguit wat selfies op het mobiel opleveren en gadgets en speelgoed-junk die met veel vrijwilligers-inzet van de Waddenstranden moeten opgeruimd. Misschien kunnen we het herstel van de economie voortaan een beetje gaan sturen richting nuttige economie door niet klakkeloos alles op de markt te verwelkomen. Ik stel voor als eerste stap een tijdig verbod op de import van bladblazers. 😉
Fijn dat je hier langs kwam, Piet Disveld! Blijf komen, het zal je leven verrijken! 🙂
Mooi stuk! Ik ben het ontzettend met je eens, maar het lijkt erop dat als het er op aankomt deze beslissingen gewoonweg niet genomen worden. Waarom? Omdat ze er zelf last van hebben? Omdat ze niet zien wat er nodig is? Er zijn zoveel dingen scheef in onze maatschappij. Corona komt er nu even tussendoor gezeild en ik hoop dat het mensen aan het denken zet, dat ze weer gaan zien wat er écht belangrijk is in het leven. En hoewel dit voor iedereen anders zal zijn, zijn er bepaalde zaken waar we waarschijnlijk allemaal waarde aan hechten, zoals gezondheid, familie, vrienden, onderwijs, etc.
Dank je wel, Roxanne!
Ik heb al gehoord dat wanneer de ”corona crisis” (meest gebruikte woord in ons taalgebruik van vandaag) doorsuddert tot het einde van 2020, wanneer 2020 een ”verloren jaar” zal zijn, we dan economisch belanden in het jaar 1950. Ik teken voor jouw optie op 2000, een prima vooruitzicht. Toen had ik een jaar tevoren een huis gekocht, voor een prijs waar ik nu alleen nog maar een schuurtje kan krijgen.
Nou, 1950 lijkt me wel érg ver terug. Toen hadden we trouwens denk ik nog Marshall hulp, dus dat zou niet slecht uitkomen. 😉 Ben benieuwd wie dat heeft beweerd en waarop het is gebaseerd.
Het was één van de aanzittenden aan zo’n babbeltafel voor BN-ers die de media vervuilen. Ben de naam vergeten, maar is dat erg? Ik had graag een commentaar van Arnold Heertje beluisterd, maar hij besloot niet meer mee te doen aan de gekte en verkoos het hiernamaals…
Ach ja, Arnold Heertje. We zullen hem missen. Vooral om iedereen eens flink op z’n plaats te zetten.
Dat bedoel ik 😉