De vrouw met de baard en andere uitingsvormen

Misschien heeft ‘influencer’ Nikkie de Jager met haar coming out als transgender wel méér invloed gehad op het denken over gender-expressie, dan op de make-up vaardigheden van haar miljoenen volgers. Ik ben trouwens benieuwd hoeveel er daarvan wereldwijd nog over zijn.

Alsof het zo had moeten zijn, loopt in het Amsterdamse Tropenmuseum momenteel ook de tentoonstelling What a Genderful World. Het is een zeer informatieve expositie over hoe men in allerlei culturen in zijn of haar eigen vel zit, zeg maar. Want dat er meer is tussen hemel en aarde dan alleen een man en een vrouw wordt hier wel duidelijk. Het is uiteindelijk ook nog tamelijk ingewikkeld, want het draait niet alleen om seksuele voorkeur, maar ook om hoe men zich voelt, ongeacht het lichaam waarmee men is geboren. De man- of vrouw-identiteit kan geheel los staan van de uiterlijke geslachtskenmerken en seksuele voorkeuren. Bovendien zijn er daartussen ook nog gradaties. Mensen die zich allebei voelen, mensen die zich ‘niets’ voelen, mensen die zich al dan niet afwisselend ‘allebei’ voelen. Interessant is bijvoorbeeld de ‘muxe’ in Mexico.

Irritant

In de westerse opvoeding worden jongens en meisjes over het algemeen opgevoed volgens een bepaald gender-stereotype. Dat kan heel irritante vormen aannemen, zoals het cliché van roze als meisjeskleur en blauw als jongenskleur. Het is in de jaren vijftig overgewaaid uit de bekrompenheid van Amerika. Met als gevolg dat onze jongens roze niet meer mooi mogen vinden. Vroeger bestond dat vooroordeel niet.

Roze is voor iedereen

Het is heel verrijkend als je deze stereotypen van je af weet te schudden. Mijn jongen van vijf vindt roze prachtig, loopt op roze laarzen en trekt een jurkje aan als er visite is. Want dat beschouwt hij als nette kleding voor een speciale gelegenheid. Navraag leerde mij dat een heleboel jongens dit doen.
In het begin moest ik onder invloed van mijn eigen opvoeding even slikken, maar toen ik mijn denken hierover ‘resette’ ging er een rijke wereld voor me open. Ik kon zien hoe een kind onbevangen de wereld tegemoet trad, volgens zijn eigen voorkeuren. Soms zijn het wat wij noemen ‘jongensdingen’, soms ‘meisjesdingen’. Er komt zodoende een heel palet aan speelgoed en activiteiten bij. Want laten we wél wezen: dat je als jongen roze niet mooi zou mogen vinden is toch achterlijk? In dat licht is het ook niet goed dat de kleur roze wordt gemonopoliseerd door de homo-gemeenschap (‘Roze in Blauw’). Die kant moeten we niet op, want dat is ook weer stereotypering.

Wanneer we op het gebied van gender-expressie als maatschappij de verschillen kunnen accepteren, gaan we op dat punt een mooie toekomst tegemoet. Het zal ook op andere gebieden de denkvrijheid stimuleren, racisme inperken, verdraagzaamheid bevorderen.

De vrouw met de baard

In de Amsterdamse wijk waarin ik vroeger woonde, liep een oudere man rond met een lange, slordige grijze baard. Hij droeg een rok, kokette pumps en soms ook kniekousen. Achter zijn rug om werd gegniffeld. De caissières bij Albert Heijn hielden angstvallig hun gezicht in de plooi. Ook ikzelf voelde mij er wat ongemakkelijk bij. Nu weet ik beter: deze man/vrouw was een voortrekker, een pionier. Tegen wil en dank waarschijnlijk. En of alles in zijn hoofd nog volgens het juiste schema aangesloten zat weet ik ook niet. Maar toch, hij/zij heeft mijn respect. Wat zou het fijn zijn als iedereen zich kon uiten hoe hij/zij zich voelt. En dat iedereen dat ook nog normaal vindt.

Foto: De vrouw met de baard op de tramhalte (eigen foto).

Laatste revisie op 24 januari 2021.